Bir kac hafta once, Standard and Poor's Türkiye'nin kredi notunu pozitiften durağana düşürmesi kisa bir sureligine bile olsa gündemin ortasına düştü. S&P'nin bu kararı ile Türkiye önümüzdeki günlerde dış borçlanmalarını daha yüksek faiz oranı ile gerçekleştirecek.

Peki nedir veya kimdir bu S&P? Bir ülkenin kredi notunu neye göre artırır, neye göre düşürür, derecelendirmeyi yaparken hangi verileri kullanır, kime danışır? Öyle ya, neticesinde bir ülkeye yatırım değerlendirmesi yapacaklara borç verme kararɪ așamasɪnda ve borçlara karşı ödenecek faiz oranının belirlenmesinde etki etmiș olur.

S&P 1860 yıllarında Amerika'da tren yolu şirketlerinin finansal durumlarını analiz etmek için Henry Varnum Poor tarafından kurulur veya o amaç ile yola çıkar. 1941 yılında ise Standard Statistics Bureau ile birleşerek bu günkü Standard & Poor's adını alır.

Elinde sermaye olan kişilere ve şirketlere "Şuna para ver, buna para verme veya buna para ver ama daha fazla faiz iste" gibi tavsiyelerde bulunur ve derecelendirmeyi çocukların bile anlayabileceği AAA gibi harflerle yapar.

S&P'nin șirket derecelendirmelerini bir kenara bırakıp ülke derecelendirmelerini nasıl yaptıklarına anlatalım.

S&P Türkiye gibi bir ülkenin kredi notunu vermek için iki (evet, yanlış okumadınız! hepi topu iki tane!) analizcisini Türkiye'ye gönderir. Bu iki analizci üç-beş gün boyunca devletin finans birimleriyle, büroklatlarla ve işadamları ile görüşür ve Türkiye'ye verilecek borcun geri ödenebilirliğini araştırır. Gördüğünüz gibi üç-beş gün ve iki analizci için bu süre ve sayı, ülkenin kredi değerlendirmesi için yeter de artar bile. İki analizci yuvaya yani New York'a döndükten sonra harala gürele çalışıp bir rapor hazırlarlar. Bu raporu S&P binasında beş kişiden oluşan bağımsız bir komiteye sunarlar! Bu beş kişi fiziki olarak o toplantı salonunda bulunmak zorunda değildir. O yüzden komite üyelerinin bazıları toplantıya telefonla katılır. Rapor sunumu sonunda soru-cevap bölümüne geçilir ve Türkiye hakkɪnda karar verilir. Gördüğünüz gibi çok komplike ve zor olan bu işlem sonucunda Türkiye'nin kredi notu belirlenir! Bu işi herkes kolay kolay yapamaz!

Bağımsız komite üyeleri o kadar bağımsızdır ki dünyanın dört tarafındaki finans ve Sovereign Wealth fonlarında çalışanlardan oluşur. Raslantıya bakın ki Türkiye'ye borç verenler de aynı finans ve Sovereign Wealth fonlarıdır! Türkiye kredi notu düşükse yüksek faizden borçlanır, kredi notu yüksek ise düşük faizden borçlanır. Yüzde üç-dört puanlık faiz oynaması borcun miktarına göre büyük paralara tekabül eder. 100 milyar dolarlık bir borcunuz var ise yıllık ödeyeceğiniz faiz oranı üç-dört milyar dolar daha az olur. Tersine düşünürsek finans şirketlerinin yıllık kazanacağı para üç-dört milyar dolar daha düşük olur. Eee, o zaman finans şirketleri niye Türkiye'nin kredi notunun yükselmesini istesin ki?
N
PIMCO (Pacific Investment Management Company) dünyanın en büyük hazine tahvili ve bonosu yatırımcısıdır. Mevduatında bulunan para miktarı ise 1.3 trilyon dolardır. İşte bu PIMCO denen şirket, borç verirken S&P, Moody's veya FITCH gibi şirketlerin raporlarını kale almaz, guvensiz olduklarını bilir ve kendi raporunu hazırlar, o rapor üzerinden borç verir.

Türkiye'ye borç veren şirketler perde arkasında Türkiye'ye kredi notu veren şirketleri yönetirler. Kredi notu veren şirketler de paralarını bu finans şirketlerinden alırlar.

Görüldüğü gibi, al gülüm ver gülüm! Havadan para kazanılan bu sistemin değişmemesini istemek gayet normal!

Ne zaman ki ülkeler finansal olarak bağımsız olur ve gelir dağılımındaki eşitsizlik azalir o zaman bu saçma sapan kredi notu veren şirketler de tarihe gömülür. Veya 1860 yıllarına dönerek tren yolu şirketlerini derecelendirmekle iștigal ederler sadece!