Trump′ın Golan adımına arka arkaya tepkiler

22 Mart 2019
Trump′ın Golan adımına arka arkaya tepkiler

Şam yönetimi "ABD'nin Golan Tepeleri ile ilgili tutumu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarını arsızca ihlal etmektir" açıklamasında bulundu. Avrupa Birliği'nden yapılan açıklamada, Golan Tepeleri üzerindeki İsrail egemenliğinin tanınmadığı belirtildi.

ABD Başkanı Donald Trump'ın İsrail'in Golan Tepeleri'ndeki "egemenliğini" tanıyacakları yönündeki açıklamasına arka arkaya tepkiler geliyor. Açıklamayı "sorumsuzca" olarak niteyelen Suriye yönetimi, Trump'ı kınadı. Şam yönetimi "ABD'nin Golan Tepeleri ile ilgili tutumu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarını arsızca ihlal etmektir" açıklamasında bulundu. Açıklamada, "Golan Tepeleri ABD Başkanının sözlerini ne olursa olsun Arap ve Suriye toprağıdır" denildi.

Türkiye'den Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ABD'nin Golan'da İsrail egemenliğini tanıma girişiminin bölgeyi yeni bir krizin, gerilimin eşiğine getirdiğini söyledi. Erdoğan, "Golan Tepeleri'nin işgalinin meşrulaştırılmasına asla izin vermeyiz, veremeyiz. Bu hassas süreçte doğrudan bizi ilgilendiren hususlarda daha aktif olmamız gerekiyor" diye konuştu.

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Golan Tepeleri'nin statüsü ile ilgili bir değişikliğin Birleşmiş Milletler kararlarının ihlali olacağını bildirdi. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımı da konuyla ilgili yapıtğı açıklamada, "Bu yasadışı ve kabul edilemez tanıma (Golan'ın) Suriye'ye ait olduğu gerçeğini değiştirmeyecek" dedi. 

Arap Birliğinden tepki

Diğer yandan Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmet Ebu Gayt da, Golan'ın Suriye toprağı olduğunu vurgulayarak ABD'yi böyle bir adımdan uzak durmaya çağırdı.

Ebu Gayt yaptığı yazılı açıklamada, Trump'tan kararını gözden geçirmesini istedi. Arap Birliği'nin "işgal edilen toprağıyla ilgili olarak tamamen Suriye'nin haklarının arkasında" olduğunu belirten Ebu Gayt, "ABD'nin Golan'da İsrail egemenliğini tanımasının genel olarak Arap-İsrail sorununa yönelik Amerikan pozisyonu üzerinde ciddi sonuçları olur" ifadesini kullandı.

Anadolu Ajansı'na açıklama yapan Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri sözcülerinden Farhan Hak, Trump'ın kararına ilişkin "Bu konudaki bütün BM kararlarının arkasındayız'' dedi. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da Trump'ın açıklamasına tepki gösterdi. Kalın Twitter hesabından yaptığı açıklamada, "Uluslararası hukuk, ülkelerin toprak bütünlüğünü garanti altına alır. ABD yönetiminin Filistin topraklarını işgal eden İsrail’in Golan tepelerine yönelik hukuk dışı eylemlerini meşrulaştırmaya çalışması, işgal politikasına destek vermek ve çatışmaları derinleştirmek demektir" ifadesinde bulundu.

ABD Başkanı Trump, Perşembe günü paylaştığı mesajında, "52 yılın ardından, İsrail ve bölgesel istikrar için stratejik ve güvenlik açısından önem taşıyan Golan Tepeleri üzerinde İsrail'in egemenliğini tam olarak tanımanın ABD için zamanı geldi" ifadesini kullanmıştı.

BM Güvenlik Konseyi kararı

ABD, 1967'deki Arap-İsrail savaşında işgal edilen bölgede İsrail'in varlığını tanıyan ilk ülke olacak. Uluslararası toplumun geri kalanı İsrail'in bölgedeki varlığını işgal olarak görüyor. BM Güvenlik Konseyi'nin 1981 yılında aldığı 497 sayılı kararda ''İsrail'in işgal altındaki Golan Tepeleri'nde kendi kanunlarını, yargısını ve idaresini uygulama kararı hükümsüzdür ve uluslararası hukuki geçerliliği yoktur'' deniliyor. Golan Tepeleri'nde BM'nin barış gücü görev yapıyor.

Bugüne kadar Golan konusunda bir uzlaşma sağlanması amacıyla İsrail ile Suriye'yi müzakere masasına oturtma girişimleri başarısızlıkla sonuçlandı.

ABD yönetimi, Golan'la ilgili böyle bir adım atabileceği konusunda geçen hafta sinyal vermişti. Dışişleri Bakanlığının her yıl yayımladığı insan hakları raporunda Golan Tepeleri'yle ilgili o güne kadar kullanılan "İsrail işgali altındaki" ifadesi "İsrail kontrolü altındaki" ifadesi ile değiştirilmişti..

Golan Tepeleri'nde Suriye rejimine bağlılık gösteren 20 bin civarında Dürzi Arap yaşıyor.

Golan Tepeleri İsrail için neden önemli?

Golan Tepeleri’ni İsrail için önemli kılan etkenlerin başında su kaynakları ve güvenlik geliyor. Golan Tepeleri, güvenlik açısından gözardı edilemeyecek kadar jeostratejik bir konumda ve zengin su yataklarına sahip. İsrail toplam su ihtiyacının üçte birini Şeria Nehri ve Golan Tepeleri’ndeki su kaynaklarından temin ediyor.

Ayrıca Golan Tepeleri'nde inşa edilen 30'u aşkın Yahudi yerleşiminde tahminen 20 bin yerleşimci yaşıyor. 

Golan Tepeleri'nin en yüksek noktasından Suriye'nin güneyi ve 60 kilometre kadar mesafedeki başkent Şam çok rahat gözlemlenebiliyor. 

İşgalden önce 1948 savaşı ve 1967'deki 6 gün savaşının sonuna kadar bu tepelere egemen olan Suriye, diğer taraftaki İsrail'in kuzey bölgelerini rahatça top ateşine tutuyordu. 

Tepelerin ele geçirilmesi İsrail'e Suriye'nin askeri hareketlerini kontrol etmek için mükemmel bir mevzi sağlamış oldu. Ayrıca bu coğrafya Suriye ile yeni bir savaş durumunda ideal bir tampon bölge oluşturuyor.

Uluslararası hukuka göre, Suriye toprağı olan ancak fiilen İsrail’in işgali altında bulunan Golan Tepeleri’nin bu iki ülke dışında Lübnan ve Ürdün’le de sınırı bulunuyor.

Golan Tepeleriyle ilgili önemli gelişmeler kronolojik olarak şu şekilde:

1967: İsrail, Altı Gün Savaşı olarak da bilinen Arap-İsrail savaşı sırasında Suriye’ye saldırarak, stratejik öneme sahip Golan Tepelerini ele geçirdi. Suriye’nin başkenti Şam’a sadece 60 kilometre mesafede olan Golan Tepeleri’nin, İsrail ile Suriye’nin yanı sıra Ürdün ve Lübnan’a da sınırı bulunuyor.

1973: Suriye 1973'teki Arap-İsrail (Yom Kippur) Savaşı sırasında Golan Tepeleri'ni geri almaya çalıştı. İsrail güçlerine büyük kayıplar da verdirdi ama sonunda çekilmek zorunda kaldı. 

1974: İsrail ve Suriye, Golan Tepeleri’ndeki kuvvetlerini geri çekerek askeri çatışmayı sonlandırmaya razı oldu. Aynı yıl barış gücü askerleri bölgeye konuşlandırıldı.

1981: İsrail, Golan Tepeleri’ni tek taraflı olarak ilhak ettiğini açıkladı ancak uluslararası toplum bu kararı bugüne kadar tanımadı.

1999: Dönemin İsrail Başbakanı Ehud Barak ve Suriye Dışişleri Bakanı Faruk eş-Şara, iki ülke arasında başlatılan üst düzey görüşmeler kapsamında bir araya geldi.

2000: Golan Tepeleri’nin Suriye’ye iadesi hedefiyle, ABD’nin ara bulucuğunda başlatılan müzakereler başarısızlıkla neticelendi. Görüşmelerin başarısız olmasının nedeni ise İsrail’in, Celile Gölü yanında yer alan ve kilit öneme sahip su kaynağı olan bir toprak parçasını Suriye’ye bırakmaya razı olmamasıydı.

2008: Suriye ve İsrail, kapsamlı bir barış anlaşması sağlanması amacıyla Türkiye’nin ara buluculuğunda yeniden dolaylı görüşmelere başladı. İsrail’in Gazze’ye saldırmasının ve dönemin İsrail Başbakanı Ehud Barak‘ın yolsuzluk davası nedeniyle istifa etmesinin ardından görüşmeler sonlandırıldı.

ANALİZ

ANALİZFaşizm ve İç Savaş

Faşizm ve İç SavaşErdoğan- Bahçeli ikilisinin ya da Cumhur ittifakının ülkede iç savaşı da göze…