Bir ekonominin durumu, şirketlerin karları veya borsasının değeriyle değil; kaç insanının iş sahibi olduğu, ücretlerin insanca olup olmadığı ile ölçülür. --Şirket kazançları 2000'deki seviyesine göre ikiye katlanırken borsa da 2000'deki seviyesine geri döndü. Çoğu Amerikalı bu kadar yoksullaşırken borsanın bu iyiye gidişi neden?
5 Mart salı günü (ABD'nin önemli hisse senedi endekslerinden) Dow Jones Hisse Senetleri 14,270 yükselerek 2007-2009 arasında yaşamış olduğu düşüşün yüzde 54'ünü telafi etti.
Kısacası, şirket kazançları 2000'deki seviyesine göre ikiye katlanırken borsa da 2000'deki seviyesine geri döndü.
Diğer taraftan ülkedeki reel ücretin ortalama değeri 2000'deki seviyesinin %8 daha altında ve işsizlik seviyesi çok yüksek.
Çoğu Amerikalı bu kadar yoksullaşırken borsanın bu iyiye gidişi neden? Bunun dört sebebi var:
Birincisi, verimlilik artışları. Şirketler işçilerden ziyade teknolojiye yatırım yaptılar. Çalışanlarının becerilerini geliştirmeleri için vergi indirimi almazken bu yatırımlar için vergi kredileri veya kesintileri aldılar. Sonuç olarak şirketler daha az çalışan ile daha fazla üretebilmeye başladılar. Bu da daha çok kar anlamına geliyor.
İkinci sebep ise işsizliğin kendisi. İşsizlik, işçilerin çoğunun pazarlık gücünü yok ederek şirketlerin ücretleri düşük seviyede tutmasını sağlıyor. İşsizliği azaltabilecek diğer kamu politikaları - uzun süreli işsizin işe alınması için kullanılan işletme veya programlar, ülkenin parçalanan altyapısına yapılabilecek büyük yatırımlar - ise tasarruf ekonomisi adı altında reddedildi.
Üçüncü sebep, küreselleşme. Büyük Amerika merkezli şirketler, Amerikan piyasasının en donuk olduğu zamanlarda bile, pazarların en hızlı büyümekte olduğu dünyanın çeşitli yerlerinde genişliyor ve istihdam sağlıyor.
Son sebep ise ABD Merkez Bankası'nın ucuz para politikaları: Tahvil getirileri çok düşük olduğundan yatırımcıları borsaya teşvik ettiler. Örneğin Salı günü, 10 yıllık ABD Hazine Bonosunun getirisi yalnızca %1.9 idi.
Bütün bunlar, borsaya en çok yatırım yapanların aynı zamanda en yüksek gelirli sınıf olması sebebiyle, Amerika'da eşitsizliğin artması anlamına geliyor.
Şirket karları 60 yıldır milli gelir içindeki en büyük payına ulaşıyor; diğer yandan çalışanlara ayrılan toplam gelirin payı 1966'dan beri mevcut olan en düşük seviyesine ulaşıyor.
Meslektaşım Immanuel Saez'in yakın zamanda belirtmiş olduğu gibi, 2009-2011 arasında elde edilen bütün ekonomik kazançlar Amerika'nın en zengin %1'ine gitti. Alt taraftaki % 99 ise güç kaybetmeye devam etti.
Buna rağmen vergi kanunları yatırımcılara büyük bir avantaj sağlayarak normal gelir yerine sermaye gelirlerini kayırmaya devam ediyor.
Bu gelir haczi ABD ekonomisini yavaşlatıp işsizliği yüksek seviyede tutmaya devam edeceğinden her şeyi daha da kötüleştirecek gibi görünüyor.
Ayrıca bu durum en zayıfa en çok zararı verecek. Düşük gelirliler için olan kira desteklerinin 1,9 milyar doları ortadan kaldırılacak ve bu 125.000 insanın hayatını etkileyecek. Tarım Bakanlığı'nın kesintileri kırsalda yaşayan 10.000 dar gelirli vatandaşın daha kira desteklerini yok edecek. Bu arada, 100.000 evsiz Amerikalı da muhtemelen acil durum barınaklarından çıkartılacaklar.
Uzun süreli işsizlik yardımı alan 3,8 milyondan fazla Amerikalının aylık ödemeleri % 9.4 kadar azaltılacak ve işsizlikleri döneminde ortalama 400 dolarlık yardım kaybına uğramış olacaklar.
Eğitim Bakanlığı'nın bir milyonun üstünde dezavantajlı öğrenciye hizmet eden okullara yardımda bulunduğu Title - I programı 715 milyon dolarlık kesintiye uğrayacak. Ayrıca yoksul çocukların okul öncesi programı olan Head Start'ın geliri de 400 milyon dolar azaltılmış olacak. Beslenme ve eğitim yardımı sağlayan Kadınlar, Bebekler ve Çocuklar İçin Özel Takviye Beslenme Programı bütçesinde de büyük kesintiler olacak.
Bir ekonominin durumu, şirketlerin karları veya borsasının değeriyle değil; kaç insanının iş sahibi olduğu, ücretlerin insanca olup olmadığı ile ölçülür.
Bu kıstasa göre, sağlıklı bir ekonomiden çok uzak durumdayız. Amerikan tarihinde çok az defa kamu politikaları bu kadar göstere göstere toplumun en şanslılarına yardım ederken, bu kadar vahşice en şanssız olanlarına zarar vermiş ve bu denli çok ortalama çalışan Amerikalıyı bu denli geniş bir güvensizlik içinde bırakmıştır.
[Truhthdig./ çeviri: Tuğba Bozçağa / Sendika.Org
