Suriye Antikalar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, uluslararası örgütler, kültürel mirasla ilgili hukuki ve akademik isimlere çağrıda bulunarak, Halep'in kırsal kesimlerindeki tarihi eser bölgelerinde hukuksuz eylemlerde bulunan Türkiye'yi durdurmalarını istedi.
Suriye Haber Ajansı SANA'nın haberine göre Genel Müdürlük Çarşamba günü yaptığı açıklamada Afrin'den gelen bilgilere göre Türkiye ve birlikte hareket ettiği grupların Afrin platosundaki arkelolojik bölgeleri buldozerlerle düzleyerek, bölgenin binlerce yıllık tarihine zarar verdiğini duyurdu.
Açıklamada, elde edilen fotoğraflarda arkeolojik bölgelerde M.Ö 1000'li yıllarda, Roma döneminden kalma eşsiz değerde çok sayıda heykel ve büst bulunduğu da vurgulandı.
Afrin'de, ulusal miras listesinde Teklike Kalesi, Ayn Dara Tepesi, Cinderus Tepesi, Antik Tiyatro, tarihi köprü ve Nabi Huri tarihi bölgesi bulunuyor.
Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi de (SOHR) geçen yıl yayınladığı bir videoda, Afrin’deki silahlı grupların kentteki antik tiyatronun bulunduğu bölgede kazı yaparak çıkardıkları tarihi eserleri çaldıklarını öne sürmüştü.
Suriye'de faaliyet gösteren terör örgütleri ve silahlı grupların en büyük gelir kalemleri arasında tarihi eser kaçakçılığı da bulunuyor.
21 Ocak’ta başlattığı Zeytin Dalı operasyonunu, 18 Mart'ta bölgeyi tamamen ele geçirerek sonlandıran Türkiye, kontrolündeki Özgür Suriye Ordusu bünyesindeki militanlarla birlikte bölgeyi kontrol ediyor.
İdlib Tarihi Eserler Merkezi daha önce yaptığı açıklamada, 2012 yılından 2018 yılına kadar Afrin’deki siyasi değişimlerin ardından kente giren silahlı grupların birçok tarihi eseri çaldıklarını duyurmuştu.
Türkiye öncülüğündeki militan grupların bölgeye girmesinden sonra sivil halkın mallarının zorla ellerinden alındığı, halka ağır vergiler uygulandığı da öne sürülmüştü.
Suriye Antikalar ve Müzeler Genel Müdürü Mahmut Hamud'a göre Suriye'de şu ana kadar arkeolojik bölgelerden ve müzelerden çalınan 17 bin tarihi eserin büyük bir kısmının Türkiye'de olduğunu öne sürüyor.
Dünyanın en eski medeniyetlerinden birine ev sahipliği yapan Mezopotamya bölgesinin bulunduğu Türkiye, Irak ve Suriye eşsiz tarihi eserlere sahip. Ancak iç savaşa maruz kalan Irak ve Suriye'de bu eserlerin çok büyük bir kısmı ya imha edilmiş, ya da çalınmış durumda.
Özellikle IŞİD tarafından imha edilen bazı tarihi eserler ve bölgeler şunlar:
Palmira Antik Kenti: Tıpkı Taliban'ın 2001 yılında Afganistan'da imha ettiği Buda heykelleri gibi, IŞİD de 2015 yılında Suriye'deki en önde gelen antik kentlerinden Palmira'nın en önemli simgelerinden 1900 yıllık Baalshamin Tapınağı'nı havaya uçurdu. Kentin pek çok eseri imha edilirken, yüzlercesi de çalındı.
Mar Elian Manastırı: Palmira yakınlarındaki bu manastır, Suriyeli Hıristiyanlar için en önemli hac güzergahlarından biriydi.
Apamea: Romalılardan kalma önemli ticaret kentlerinden biri olan Apamea'nın bölgenin IŞİD'in eline geçmesinden önce yağmalandığı belirtiliyor.
Dura Europos: Suriye'nin Irak sınırları yakınlarındaki yerleşim bölgesinde dünyanın en eski kilisesi, güzel desenleriyle bilinen bir sinagog ve çok sayıda mabet bulunuyordu. Yerleşim birimi, iç savaş sırasında büyük bir yıkıma uğradı.
Mari: Bölgenin ilk eski yerleşim birimlerinden olan Mari, Bronz Çağ'dan günümüze pek çok saraylar, mabetler ve tabletler taşıdı. İç savaş sırasında büyük bir yıkım ve talana maruz kaldı.
Hatra: M.Ö 3. yüzyılda inşa edilen Irak'taki bu yerleşim birimi, IŞİD'in eline geçmesinden sonra, mühimat deposu ve eğitim alanı olarak kullanıldı. Yerleşim birimindeki pek çok eser, IŞİD'liler tarafından parçalandı.
Ninova: Dünyanın ilk ciddi imparatorluklarından biri olarak kabul edilen Asurluların başkenti olan Ninova da IŞİD'in talan ve yıkımına maruz kaldı.
Musul Müzesi ve kütüphaneleri: Müzedeki yüzlerce yıllık el yazması eserler çalınırken, binlerce kitap da IŞİD tarafından ya yakıldı veya satıldı. Musul Üniversitesi'nin dünyaca meşhur kütüphanesi de yine IŞİD tarafından yakıldı. Müzedeki tarihi eserler de baltalar ve silahlarla parçalandı.
Nemrut: Asurluların ilk başkenti. IŞİD, bu 3.200 yıllık tarihi yerleşim birimini de hem imha, hem de talan etti.
Horsabad: Asurlulardan kalma diğer önemli bir yerleşim birimi. Buradaki talanın boyutu hakkında kesin bir bilgi yok.
Mar Behnam Manastırı: 4. yüzyıldan kalma bu manastırdaki pek çok süsleme, heykel imha edildi.
Hz. Yunus Camii: Cami, patlayıcılarla imha edildi.
İmam Dur Mozolesi: Ortaçağ İslam eserlerinin en gözdelerinden biri olan bu mozole de havaya uçuruldu.
***
Taliban güçleri 2001’in Mart ayında, sahte putlar olduğunu öne sürerek Buda heykellerini havaya uçurmıştu.
Büyük Buddha heykeli, yok edilmesinden önce ve sonra
