Küba'nın karasabanı

Rahmi Yıldırım

21 Haziran 2016
Küba'nın karasabanı

'Neden karasaban sorusunun yanıtı olarak aklımıza hemen ambargo geldi. Sosyalist blokun dağılmasıyla ülke ekonomik krize girmiş. “özel dönem” başlamış. Özel dönem ekonomisinde değil traktör veya başka tarım aletleri ithal etmek, temel ihtiyaç maddeleri bile karneye bağlanmış.' 

Örnek köy Las Terrazas’tan Cienfugos’a yolculuk dört saat kadar sürdü. Yemyeşil doğada yolculuk keyifliydi. Yol boyunca rastladığımız köyler, mola vermediğimiz için uzaktan görebildiğimiz kadarıyla, Las Terrazas kadar gelişmiş değillerdi. Bunda şaşılacak bir şey yoktu. Ekilebilecek görünen ama boş bırakılmış düzlük alanların çokluğu dikkat çekiciydi. Neden tarıma kazanılmadığı sorusunun yanıtı yoktu. Karasaban ile çift süren köylülere rastlamak ise Küba gezisinin sürprizlerinden biriydi.

Tarımda geri kalmışlığın simgesi olan karasabana rastlamak, devrim ve sosyalizm adına can sıkıcıydı. Türkiye’de de TÜİK verilerine göre halen sadece Güneydoğu’da 20 binden fazla karasaban ve hayvan pulluğu kullanılıyor, Karadeniz dağlarının yamaçlarında pulluk veya karasabanla tarım yapılıyor ama sosyalist bir ülkenin tarlalarında karasabana rastlamak bilinen şablona uymuyordu.

Neden karasaban sorusunun yanıtı olarak aklımıza hemen ambargo geldi. Sosyalist blokun dağılmasıyla ülke ekonomik krize girmiş. “özel dönem” başlamış. Özel dönem ekonomisinde değil traktör veya başka tarım aletleri ithal etmek, temel ihtiyaç maddeleri bile karneye bağlanmış. ABD ambargosu nedeniyle başka ülkelerden dış kaynak gelmiyor, dış ticaret yapılamıyor. Bu durumda sosyalizm ne yapsın! Tarımda makinalaşma da olumsuz etkilenmiş, Küba çiftçisi karasabana sarılmak zorunda kalmış olabilir...

Ambargo, “özel dönem” filan ama 60 yıl önceden kalma Amerikan arabaları canlı tutulabilmiş. Demek ki, tarımda karasabanın nedeni tek başına ambargo olamaz.

Rehberlerimiz farklı bir açıklama getirdiler. Bazı ürünlerde makineli tarım, ürün kalitesini düşürüyor, bu nedenle traktör yerine karasaban kullanılıyor. Japonya’da bile organık tarım bağlamında karasaban kullanılabiliyor...

Sorunun asıl yanıtını karasaban kullanan köylü bilirdi elbette. Ama sormaya fırsat bulamadığımız gibi karasabana koşulu hayvanları ve sabanın sapını tutan elin sahiplerini fotoğraflamayı da başaramadık.

Japonya’da bile karasaban kullanıldığı, Küba’da da organik tarım yapan çiftçilerce tercih edildiği açıklaması ilginç. Ekilecek alan traktör giremeyecek kadar yokuş, engebeli veya taşlık ise elbette karasaban kullanılır da düz tarlada karasaban kullanılmasının herhalde başka bir açıklaması olmalı. Şöyle olabilir mi acaba? Küba’da toprağın mülkiyeti devrimden sonra devlete geçmiş, isteyen köylüye ekip biçme hakkı verilmiş. Yolculuk boyunca dikkati çeken nokta, ekip biçme hakkı alınmış toprakların tel örgü veya çitlerle çevrili olmaları. Çevrili alanda hayvanlar serbestçe otluyor, bir bölümü de ekiliyor. Yani Sovyetler’de olduğu gibi tarımda kolektivizasyon yaygınlaşmamış. Aile işletmesi, traktör kullanımını gerektirecek genişlikte değil. Böyle olunca da Kübalı çiftçi, karasaban veya pullukla ekmeyi tercih ediyor. En doğrusunu sabanın pulluğun sapını tutan elin sahibi bilir. Keşke tanışma, sorma fırsatı bulabilseydik.

***

BENİM NAZLI VEFAKÂR TOSUNLARIM

Geleneksel tarımın vazgeçilmezi hayvanları karasabana koşuluyken fotoğraflamayı başaramasak da, bir mola yerinde rastladığımızda, şairin sözüne uyup hoşça tuttuk. Hayvancağız, ürkütücü görünse de, hakkındaki deyimlerin hakkını verircesine uysal ve sevimliydi. Öküz hoşça tutulur da çocukluğun öküzleri tosunları oğlakları anımsanmaz mı!

Orta okul ilk sınıfı bitirmişim. Çikhasan Köyü’nde oğlak çobanı sıkıntısı var. Muhtar Kel Hasan beni gözüne kestirmiş, babamı da ikna etmiş. Babam her şeye karşın kararı bana bırakmış. Aslında istemiyorum ama babamı mahcup etmemek için kabul ettim. Benim de şartım, okullar açıldığında bırakmak. Tamam dediler. Ertesi gün toplanma bölgesinde yüz elli kadar oğlak ve kuzu toplandı. Yavrucakları önüme katıp yaylalığa doğru sürdüm.

Oğlak çobanlığı çok zordur. Sığır veya davar çobanlığından zordur oğlak çobanlığı. Kuzular o kadar değilse de oğlaklar çok yaramaz ve hareketlidir. Azıcık serbest bırakmaya gör, her biri bir yana dağılır, topla toplayabilirsen. Oysa büyüyüp koyun ve keçi olacaklar, sürü psikolojisine alışmaları lazım. O yüzden disiplini hiç elden bırakmadım, dağılmalarına izin vermedim.

Övünmek gibi olmasın iyi çobanlık yaptım. Çoban olarak bir özelliğim de, iki torbamın olmasıydı. Birinde azığım, diğerinde o gün okuyacağım, öykü masal veya köyümüzün öğretmeni Bekir amcamın kitaplığından aldığım kitaplar.

Bir gün, kuzuları oğlakları Özler dediğimiz yerde otlatıyorum. Yavrucaklar bir parça disipline girdiklerinden eskisinden rahatım. Bir söğüt gölgesinde azıcık soluklanacağım. Bir buçuk kilometre kadar ötede komşu köyden biri hayvanlarını güdüyor. Derken, o hayvanlardan ikisi, tozu dumana katarak bize doğru koşturmaya başladı. Herhalde iki boğa kavga etti, biri pes etti kaçıyor, diğeri kovalıyor. Böyle bir durumda boğaların etrafında olmak tehlikelidir, dikkatli olunmalıdır. O kızgınlıkla ne yapacakları belli olmaz. Oğlaklara bir şey olmasın diye tasalanırken iki tosun doğrudan bana doğru daha da hızlandılar. Bir de ne göreyim, babamın önceki yıl Çorum hayvan pazarına götürüp sattığı bizim tosunlar. Biri simsiyah, sadece dişleri beyaz; diğeri siyah kumral arası, alnında kaşkası var. Etrafımda dört dönüyorlar, okşamam için arada durup sokuluyorlar. Ben de nasıl sevinçliyim tekrar gördüğüm için. Hayvan deyip geçmemek lazım. Onların da bir dünyaları duyguları var. Kendilerini öyle özenle güdüp beslemişim ki, unutmamışlar, o kadar uzaktan kokumu alıp gelmişler. Özlem giderme töreni uzun sürmedi, sahibi gelip götürdü, artlarından bakakaldım...

Küba’da karasaban, öküzü hoşça tutmak, çobanlık anısı derken Cienfugos’a da gelmişiz. Yolculuk devam edecek.

 

 

 

Yazarın Dİğer Yazıları

  1. Can'ları Bağlıyorlar İtleri Salıyorlar
    ''Mevcut Cumhurbaşkanı, Anayasa’nın yorum gerektirmeyecek açık hükmüne, yani bir kimsenin en fazla iki kere seçilebileceği hükmüne karşın üçüncü kez aday oldu; şaibeli seçimle tekrar seçildi. Milletvekili seçilen Can Atalay da,…
  2. Vatan Haini Bile Sayılmamıştık
    Kaç haftadır çeşitli tarihsel kişiler üzerinden vatana ihanet tartışması yapılıyor ya. Tam 40 yıl önce vatana ihanetle suçlanmıştık. Hatta, vatan haini bile sayılmamıştık. Devir 12 Eylül faşizmi devriydi. Solcu yani…
  3. Askeri Faşizmden Dİnci Faşizme Cezaevleri
    ''Cezaevlerinde dünden bugüne, askeri faşizmden İslamcı faşizme, özde değişiklik yok. Hukuku vicdandan adaletten insandan bu denli uzaklaştırmak, İslamcı iktidara nasip oldu. Bir kere daha anlaşıldı ki, cehalet ve kötülük iktidarı,…
  4. 'Müslümanların Ahlakla İmtihanı'
    Prof. Dr. Hüseyin Çelik, İslam coğrafyasında ahlakın zerresinin kalmadığını, İslami Hayat Endeksi’ne göre dünyanın en iyi ülkelerinin Yeni Zelanda, İzlanda, Hollanda, Finlandiya, İsveç, Norveç, Kanada gibi ülkeler olduğunu; Türkiye’nin 100’üncü sırada…
  5. Müslümanların Ahlakla Bitmeyen İmtihanı
    AKP iktidarı döneminde memleket tarihte hiç olmadığı kadar Müslümanlaştı ama hayatın hemen her alanında o ölçüde yozlaştı çürüdü, yarım yamalak da olsa var olan aklını ahlakını yitirdi. Gün geçmiyor ki…
  6. Gazze İçin Timsah Gözyaşları
    ''Her şeye karşın İsrail destekçisi Batı ülkelerinde halklar İsrail’in gaddarlığını, hükümetlerinin İsrail’e desteğini protesto ediyorlar. Yahudi sermayeli şirketlerde işçiler greve gidiyor. Protesto gösterileri çoğu kez polis tarafından dağıtılıyor; “liberal demokrasi”…
  7. Kutlanacak Cumhuriyet Kaldımıki?
    Cumhuriyet, egemenliğin cumhura yani halka ait olduğu devlet biçimi demek. Böyle bir devlette halk, egemenliğini ya doğrudan ya da seçtiği temsilciler aracılığıyla kullanır. Bu yönetim tarzı demokrasi olarak adlandırılır. Yani…
  8. Firanvunlardan Netanyahu'ya ve Erdoğan'a
    ''Akıl ve tarih, ırkçı dinci ümmetçi milliyetçi politikaların ve politikacıların halklar arasında düşmanlık ve vahşet dışında bir sonuç üretmediğini, bu politikacıların pençesine düşen halkların gün yüzü görmediklerini, başka ulusları ezen…
  9. Dİnci Faşizmin Kabusu Gezi Direnişi
    Hapishaneden dışarıya adımını atmak, yani tahliye olmak, bir insanın yaşayabileceği en derin sevinç ve mutluluklardan biridir. Ancak yaşayanlar bilir. Ne var ki siyasi mahpuslar, bu sevinci doyasıya yaşayamazlar, mutlulukları yarım…
  10. Ordu gözbebeğimizdir!
    Ordu gözbebeğimizdir!
    28 Eylül 2023
    CHF ALLAHKULU’NU KURTLARIN ÖNÜNE ATTI: “Ordu milletimizin gözbebeğidir. Allahkulu Sezgin Bey’in sözleri şahsi görüşüdür, fırkamızı bağlamaz. Gözbebeğimiz şanlı ordumuzu töhmet altında bırakan ifadeleri kabul edilemez. Bu konu yetkili organlarımızda görüşülecektir.” Tayyiban…
  11. İslam Temizlik Diniyse Neden Ortalığı..?
     Söz temizliğe gelince, bizden temizi yoktur. İslam temizlik dinidir, Peygamber’in deyişiyle “Temizlik imanın yarısıdır, cennete ancak temiz olanlar girecektir.” Rivayet odur ki, Peygamber’in nasihatine uygun olarak atalarımız hamamda yıkanırdı, misvak kullanırdı,…
  12. Barış da Düşman Ceza Hukukunun Kurbanı
    ''Barış Pehlivan son yazısında, “Siyah kölelerin yargılandığı bir düzen bu. Beyaz olsaydım, zengin olsaydım, dalkavuk olsaydım içeride olmazdım” demiş.'' Okur yazar herkes Barış Pehlivan’ı bilir herhalde. Şahsen tanışmak kısmet olmadı; ben…
  13. İslami Magandalık
    İslami Magandalık
    15 Ağustos 2023
    ''Nazım’dan bu yana değişen sadece lümpenleşme ve magandalaşmanın İslam ile ambalajlanması oldu. İslami lümpenleşmenin ve magandalaşmanın en acı sonucu kadınlara, çocuklara ve doğaya yönelik saldırganlıktır ki, ne yazılsa eksik kalır'' “Türkiye…
  14. Maganda Politik
    Maganda Politik
    7 Ağustos 2023
    ''Zaten doğru düzgün bir feodalizm yaşamadığımız gibi hızlandırılmış alaturka-arabesk lümpen (ve dahi artık abdestli) kapitalizmle birlikte kültürel doku çürüdü; kitabına uygun bir burjuva-proleter ayrışması olmadı; değer yargıları alt üst oldu; magandalık…
  15. Mizah Bahçelerindeki Sararmanın Hüznü
     Mizah, alışılmış sıradan hayata ve olağan düşünceye kurulan tuzaklarla gülümsetmek, gülümsetirken düşündürmek demek. Tuzağın temel malzemesi zıtlıklardır, talihsiz rastlantılardır. Ancak, herkesin gözü önünde cereyan eden bir zıtlığı kopyalayıp temsil etmek…
  16. Halkçı Hayal Kırıklığı
    ''CHP yanlısı medyada da durum farklı değil. Kılıçdaroğlu’nun başını istemeyen kanal ya da köşe yazarı yok gibi. CHP genel başkanlığından istifa etmedi diye neler neler demiyorlar Bay Kemal için. “Haysiyetsiz”,…
  17. Şu Zalim Zamcının Ettiği İşler
    ''Vergiyi ve fiyatları tayin eden Allah olunca, imanı kuvvetli emekçiye şükretmekten başka bir şey kalmıyor. Oysa, imanı kuvvetli emekçi, merkezin solunda sayılan Ecevit’i bir kalemde silip atmıştı. Hatta Demirel bile,…
  18. Tayyip NATO'yu Dİze Getirdi!
    ''1950’lerde Başbakan Adnan Menderes’in Amerika gezisini izleyen Anadolu Ajansı Genel Müdürü’nün haberi(!)  “dalkavukluk başyapıtı” olarak basın tarihine geçmiştir. Genel Müdür’ün yazdığına göre Menderes Amerikalıları öyle etkilemişti ki, “Amerikalılar 'Allahım, bize neden böyle…
  19. Osmanlı Nasıl Savaşıyordu, Rus Nasıl Savaşıyor?
    ''Wagner, ezici çoğunlukla, savaşmak üzere cezaevlerinden salıverilen mahkumlardan oluşuyor. Kurucusu Yevgeniy Prigojin Sovyet döneminde gasp ve hırsızlık suçundan 10 yıl hapis yatmış. Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra sosisli sandviç satışıyla yola…
  20. Merdan'a Namerdan Hukuk
    Merdan'a Namerdan Hukuk
    4 Temmuz 2023
    ''Merdan Yanardağ, düşman ceza hukukunun son kurbanı olarak tutsak edildi. Tutuklamanın resmi gerekçesi “terör örgütü propagandası yapmak” diye açıklansa da biliniyor ki Merdan, Cumhur İttifakı iktidarının Abdullah Öcalan ile yeniden…

ANALİZ

ANALİZFaşizm ve İç Savaş

Faşizm ve İç SavaşErdoğan- Bahçeli ikilisinin ya da Cumhur ittifakının ülkede iç savaşı da göze…