Türkiye, AKP'li CB Recep Tayyip Erdoğan’ın yönetiminde Rusya ve İran’la flört edip, Suriye’de NATO müttefiki ABD politikasına karşı çıkarken; ABD de Yunanistan, Kıbrıs ve İsrail’in Doğu Akdeniz’de ittifak kurma çabalarını teşvik ediyor.
Güvenlik anlaşmalarının yanı sıra Birleşik Devletler, bölgedeki yeni keşfedilmiş gaz rezervlerini Avrupa’ya taşıyacak bir enerji koridoru oluşturmaya, böylece Rusya’nın Avrupa piyasasında enerji tedarikçisi olarak hâkimiyetini kırmaya ve İran’ın, Suriye’yi Akdeniz’e geçiş kapısı olarak kullanma hevesini engellemeye çalışıyor.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo geçtiğimiz ay bölgeyi ‘önemli bir stratejik cephe”’ şeklinde tanımladı ve Washington’un “bölgedeki Yunanistan, Kıbrıs ve İsrail gibi demokratik müttefiklerle” ilişkilerini güçlendirmek için çalıştığını söyledi.
Pompeo ve Yunan mevkidaşı ABD-Yunanistan Stratejik Diyalogu’nun başlangıç toplantısını Washington’da geçtiğimiz ay düzenlediler, ikinci toplantının ise Şubat ayında Atina’da gerçekleşmesi bekleniyor.
ABD Dışişleri’nin açıklamasına göre Stratejik Diyalog bir yıllık yoğun bir uğraşın sonucu ve ABD ile Yunanistan’ın bölgesel işbirliği, savunma ve güvenlik, terörizmle mücadele, ticaret ve enerji alanlarında işbirliğini derinleştirmekteki kararlılıklarını teyit ediyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında, “Birleşik Devletler Yunanistan’ın bölgesel istikrar ve işbirliğini teşvik etmekte sergilediği liderlik ve vizyonu, bilhassa Atina’nın Doğu Akdeniz’de ve Balkanlar’da ortak bölgesel ekonomik ve güvenlik çıkarlarını geliştirme yönündeki girişimlerini övgüyle karşılıyor” denildi.
“İki hükümet de Avrupa’nın enerji güvenliğinin ve kaynakların çeşitliliğinin geliştirilmesi ihtiyacına değindiler” denilen açıklamada İsrail, Kıbrıs ve Girit’i Yunanistan’a ve oradan İtalya’ya bağlayacak Doğu Akdeniz Boru Hattı önerisi de dâhil olmak üzere enerji alanındaki bir dizi altyapı projesine işaret edildi.
Üç ülkenin liderleri boru hattı projesini geliştirmek ve işbirliğini derinleştirmek amacıyla bir dizi toplantıda bir araya geldiler. Üç ülkenin Mart ayında Girit’te Pompeo ile yapacağı toplantıyla ittifak daha da güçlendirilecek.
Üç ülkenin karasularına komşu bölgelerde muazzam gaz rezervleri keşfeden Mısır’ın ve belki Ürdün’ün de denkleme dâhil olması, Rusya ve İran’ın Suriye iç savaşına müdahale ederek nüfuzlarını artırdığı Doğu Akdeniz’de ABD’nin stratejik çıkarlarını güçlendirebilir.
Batılı diplomatlar bu projeden “mini NATO” paktı şeklinde bahsediyorlarb. Hatta belki bir gün Suudi Arabistan da dâhil olabilir, böylece Arap dünyasının gözünde meşruiyet kazanması da mümkün olur.
Bu yeni filizlenen ittifak; Yunanistan’la tarihi bir rekabet içinde olan, İsrail’le ilişkileri bozuk, Kıbrıs Cumhuriyeti’ni ise tanımayan Türkiye’nin zararına olacaktır. Türkiye Kıbrıs’ın kuzeyindeki Kıbrıslı Türklerin yönetimini tanıyan tek ülke ve burada 30 bin kadar asker bulunduruyor.
Kıbrıslı Türklerin bu faaliyetlerde söz hakkı ve elde edilecek gelirde de pay sahibi olduğunu öne süren Türkiye, Kıbrıs sahillerindeki hidrokarbon arama faaliyetlerini engellemeye çalıştı. Ancak Kıbrıslı Rumlar öncelikle Türk birliklerinin 1974’teki işgalinden bu yana bölünmüş olan adada bir anlaşma olmasının şart olduğunu söylediler.
Geçtiğimiz iki yılda Türkiye, ABD ile yaşadığı anlaşmazlıkları aşmak için değişik vesilelerle Rusya ve İran’a meyleder göründü. Ankara’nın Washington’la bağları geçtiğimiz yıl yaşanan bir dizi meseleyle fırtınalı bir seyir izledi, bunların sonuncusu Türkiye’nin Suriye’de ABD’nin IŞİD’le mücadelede müttefiki olan Kürtlere yönelik sınır ötesi harekat düzenleme planlarıydı.
ABD Başkanı Donald Trump bu ay içinde “Kürtlere saldırması halinde Türkiye’yi ekonomik olarak mahvetme” tehdidi savurdu. Washington ile Ankara’nın Suriye’de Türkiye sınırı boyunca bir tampon bölge oluşturmakta anlaştıkları söylendi, ancak iki taraf detaylarda anlaşabilmiş görünmüyor.
ABD’nin Yunanistan’la yaptığı güvenlik anlaşması ABD ordusuna ihtiyaç halinde Yunan askeri üslerine erişim imkânı da veriyor. Bu arada Kıbrıs da kendi askeri tesislerinin kullanımı konusunda ABD ile anlaşma imzalamaya hazır. Böylesi hamleler sayesinde Birleşik Devletler, Ankara’nın güneyindeki İncirlik Üssü’nü ABD güçlerinin kullanımına kapama tehdidini yerine getirmesi halinde bile Ortadoğu’ya güç projeksiyonu yapma kabiliyetini koruyabilecektir.
Söz konusu ittifakın harcını asıl oluşturan ise İsrail, Kıbrıs ve Yunanistan’ı Batı Avrupa pazarlarına bağlayacak Doğu Akdeniz Boru Hattı. Başlangıçtaki plan, gazın Türkiye üzerinden aktarılmasıydı, ancak Türkiye-İsrail ilişkilerindeki bozulma İsrail’i daha pahalı olan Yunanistan’a boru hattı seçeneğini gündeme almaya sevk etti.
Doğu Akdeniz Boru Hattı’nın inşasına başlanmadan önce dikkate alınması gereken ekonomik sorunlar var, en başta da Kıbrıs sahilinde şebekenin ekonomik olarak ayakta kalmasını sağlayacak miktarda gazın bulunup bulunmadığı geliyor.
Ancak Atina ve Brüksel’deki pek çok Batılı diplomat Türkiye’nin artık oyunun dışında kaldığını ve yanlış tarafı seçtiğini belirtiyor.
