İşçi Sınıfı Kültür ve Sanatında Bir Koçbaşı: Günay Akarsu

'Günay Akarsu, hayallerin ve ideallerin henüz sat?n al?namad???, reel hayat?n yeniden biçimlendirilebilece?ine inan?lan, arkada?l?k, onur, dostluk, yard?mla?ma, sevgi, sayg? gibi insani de?erlerin henüz varl???n? sürdürebildi?i, güzel bir gelece?e olan inanc?n tüm içtenli?i ile var oldu?u bir dönemde ya?ad?. Bilime, bilgiye, sanata, en önemlisi kendisine ve do?aya yabanc?la?mam?? insana inand?'

U M U T E K E R D ? Y Ü R E K L E R E…

“Maden-?? ve MESS aras?ndaki sava??m, salt iki örgüt aras?ndaki bir olgu de?ildir, tersine iki s?n?f aras?ndaki uzla?maz sava??m?n bir parças? olmu?tur.” (Maden-??) (1)

“Bu grevler i?çi-i?veren ili?kilerinin tamamen d???ndad?r. ??çi-i?veren ili?kilerine tamamen yabanc?d?r.” (MESS) (2)

Y?l 1978, ?stanbul Kad?köy Halk E?itim Merkezi’nin önünde bir otobüs bekliyor. Otobüs S. Günay Akarsu’nun kurdu?u, ?stanbul Sanatç?lar Birli?i’ne ba?l? Merhaba Gösteri Toplulu?u’nu D?SK’e ba?l? MADEN-?? Sendikas?n?n greve ç?kt??? Anadolu Yakas? MESS i? yerlerindeki grev çad?rlar?n? ziyarete götürecek.

?brahim Karaka?, S. Günay Akarsu’nun yard?mc?s?, ?stanbul Merhaba Gösteri Toplulu?u üyesi, ayn? zamanda ?zmir Merhaba Gösteri Toplulu?u’ nda bulunmu?, halk oyunlar?n? iyi derecede bilen hem ?zmir’de hem de ?stanbul’da i?çi danslar? hocas?.

Topluluk, ?zmir’de de ba?lam?? ve pek çok yerde sergilenmi? olan i?çi danslar? ile birlikte S. Günay Akarsu’nun halk müzi?i türkülerine yazd??? sözlerle yap?lm?? i?çi türküleri ile grev çad?rlar? önünde etkinlik yapacak…

Günay Akarsu ve topluluk dostu Tüm Döküm-?? Sendikas?’ndan Ümit Ar?kan ve arkada?lar? düzenliyor bu geziyi…

Ülke yang?n yeri, sokaklar fa?ist terörün kan gölü…

Göz ile görülüyor, elle tutuluyor s?n?f sava??…

Akarsu ve toplulu?u ( ?stanbul Merhaba Gösteri Toplulu?u) sanat?n i?levi do?rultusunda eme?in yan?nda, emek ile birlikte ayn? cephede… Egemen sanat ve kültürün her renk ve biçimine kar?? i?çi s?n?f? ve yanda?lar?n?n mücadelesine ???k tutuyor. Topluluk Akarsu’nun tiyatro görü?lerinin do?rultusunda oyunlar oynuyor öte yandan kuramsal olarak kar?? duru?un örgütlenmesinde her olana?? kullanmaya çal???yor.

HAYATI, TOPLUMSAL YA?AM B?Ç?M?N?N AYAK ?ZLER?N? TA?IR.

Do?umu 08 May?s 1933, ölümü ?stanbul 30 Kas?m 1982…

K?sac?k ömründe yapmaya çal??t?klar? ve yapt?klar?; yeti?tirdi?i ö?rencileri, ç?kard??? dergileri, yay?nlad??? kitaplar? ve kurdu?u dostluklar? ile emek mücadelesinin kültür/sanat cephesinde önemli bir yol gösterici ve kuramc?…

Sanat anlay???n?n temeli, güncel içindeki tarihseli bulup ç?karmas?ndad?r…

Gazete ve dergilerdeki ele?tirmenli?i ve yazd??? emek mücadelesi eksenli tiyatro oyunlar?yla, yapt??? adaptasyonlarla, ?iirleriyle i?çi s?n?f? kültürüne / sanat?na büyük katk?larda bulunur.

O’na göre sanat hayata hizmet etmek zorunda...

Ortada bir mücadele varsa zorunlu olarak sanatç? da saf?n? seçmek zorunda. Yazar, ele?tirdi?ini kar??s?na almadan ve “m??” gibi yapmadan ele?tirmeli, yal?n, kar??dan yapmal?d?r.

PEK ÇOK ?LK S.GÜNAY AKARSU ?LE GERÇEKLE?T?

Akarsu ilk kez tiyatroda öz-biçim, seyirci- biçim, seyirci – öz ili?kisinin önemini gün ?????na ç?kard?. “Tiyatro öncelikle seyircisini seçmeli…” , “Tiyatrocu insanl?k tarihi ve sanat tarihi bilgisine hakim olmal?...” anlay???n? hem kurdu?u topluklarda, hem yaz?lar?nda gerekçeleriyle birlikte anlatt?.

Nerede bir amatör çal??ma, bir tiyatro etkinli?i varsa onunla ileti?ime geçmeye çal??t?.

Amatör tiyatrolar?n profesyonel topluluklara “…geçi? köprüsü olmad??? “ toplumsal de?i?imin, dönü?ümün, yeni biçim aray??lar?n?n itici gücü olabilece?ine dair onlarca yaz? yazd?, söyle?i yapt?.

Oyun Dergisi sadece kendi sosyalist muhalif sanat anlay???n?n kürsüsü olmad?; özellikle amatör tiyatrolara, kültür merkezlerine ve sosyalist muhalif yazarlar?n da görü?lerine kürsülük yapt?...

Birinci ve ikinci Oyun Dergisi’nin arac?l???yla açm?? oldu?u “Oyun Metni” yar??mas?yla topluluklar?n oyun ihtiyac?n? kar??lamaya çal??t?.

“ …O tiyatrolar?n fuayelerinde, oyuna gelen seyircilere sat?l?r, ba?ka yerde de kolay kolay bulamazs?n?z. Bir görünür bir yiterler… Bu aç?dan bak?ld???nda Günay Akarsu’nun tiyatro dergicili?inde gerçekten çok önemli bir yeri ve katk?s? vard?r…

Akarsu, 1979 y?l?n?n Mart ay?nda Oyun Dergisini yeniden ç?kard?… Bu ilk say?ya yazd??? “Yeniden Ç?karken” ba?l?kl? yaz?da “ Genellikle tiyatrolar?n seyirci s?k?nt?s? çekti?i, dolay?s?yla çok yönlü bir bunal?ma dü?tü?ü bir dönemde giri?ti?imiz bu çaba zamans?z gibi görünebilir. Oysa tam ?u dönemde tiyatromuzun bir dönüm noktas?nda oldu?u saptamas?ndan yola ç?k?yoruz. Halk?m?z?n tarihsel do?rultuda geli?en bilinçlenmesine ko?ut olarak tiyatromuzun yar?n?na umutla bakt???m?z için bir tiyatro dergisinin gere?ine ve i?levine inanarak i?e giri?iyoruz.” diyen Günay Akarsu, amatör tiyatrolara, gençlik ve sokak tiyatrolar?na, sendikalar?n e?itim tiyatrolar?na büyük destek verdi, bu tür etkinlikler derginin sayfalar?nda her zaman yer buldu. Gençler ve amatörler için umut ve moral kayna?? oldu. 1 Mart 1979 tarihinde ç?kan bu ilk say?da Y?lmaz Onay, Murathan Mungan, Bilgesu Erenus, Tan Oral, I??l Özgentürk, Tahir Özçelik ve Zihni Küçümen gibi isimlere rastl?yoruz…

?lk say?dan sonra derginin yay?n hayat?na son verdi?i 1982 y?l?n?n Kas?m ay?na kadar Necati Cumal?, Harika Gürses, Hasan Cemal, Salih Kalyon, Ali Sürmeli, Cengiz Gündo?du, Oben Güney, Ferdi Merter, Sevda ?ener, Mengü Ertel, Attila Dorsay, Meral Taygun, Murat Tuncay, Aziz Nesin ve Orhan Asena yaz?lar?yla katk?da bulundular… Ayr?ca Ohannes ?a?kal ve Semih Acar karikatürleriyle katk?da bulunurlar… Amatör tiyatrolara büyük katk? ve destek sa?layan Günay Akarsu, Amatör Tiyatro Topluluklar? ?çin Oyun Yar??mas? da düzenlemi?ti… T?-SAN (Tüm Tiyatro Sanatç?lar? Birli?i) ile ortakla?a düzenlenen bu yar??malar gençlere büyük destek olmu?tu… Günay Akarsu T?-SAN’?n 10 Eylül 1979 tarihinde yap?lan 1. Ola?anüstü Genel Kurulu’nda da ?smet Ay ve Erol Keskin ile birlikte Onur Kurulu’na seçilmi?ti…” (3)

“Günay Akarsu, hayallerin ve ideallerin henüz sat?n al?namad???, reel hayat?n yeniden biçimlendirilebilece?ine inan?lan, arkada?l?k, onur, dostluk, yard?mla?ma, sevgi, sayg? gibi insani de?erlerin henüz varl???n? sürdürebildi?i, güzel bir gelece?e olan inanc?n tüm içtenli?i ile var oldu?u bir dönemde ya?ad?. Bilime, bilgiye, sanata, en önemlisi kendisine ve do?aya yabanc?la?mam?? insana inand?. (4)

MESS Grevi

Karadeniz turnesi --S. Günay Akarsu ve Merhaba'l?lar

?zmir ve ?stanbul Merhaba Gösteri Topluluklar?

“Merhaba ho? geldiniz

Oyunumuz k?ssan?z

Haz?r i?te hisseniz. (5)

------------------------------------------------

?zmir’de de Suat Ta?er ile 1974’te açm?? olduklar? kurstan sonra kurmu? oldu?u ?zmir Merhaba Gösteri Toplulu?u ula?abildikleri her yerde –aç?k hava sinemalar?nda, meydanlarda grev yerlerinde- oyunlar oynar, gösteriler yapar.

?kinci Merhaba Gösteri Toplulu?u’nun kurulu?u ?stanbul’dur. Yanarak yok olan “?stanbul Dram Tiyatrosu”nun yerine, marangozhaneden sahneye dönü?türülen ?stanbul Tepeba?? Deneme Sahnesi’nde amatör tiyatrocular ve kültür merkezlerine yönelik kurs aç?l?r. “Amaç amatör tiyatrocular ve kültür merkezi çal??anlar?n? e?itmek ve geldikleri yerlerde çal??malar?n? sürdürmek.”(6)

Kursa 189 ki?i ba? vurur, Ankara’dan gelenler bile vard?r.

Kurs, cumartesi ve pazar bütün gün sürer. Kursta “?nsanl?k Tarihi, Tiyatro tarihi, Sahne Bilgisi, Pandomim, Oyunculuk, Felsefe, Dans” çal??malar? yap?l?r. Gelen hocalar ise konusunda yetkin hocalard?.

?lerleyen zamanda kat?l?mc?lar?n say?s? gittikçe azal?r ve kalanlarla S.Günay Akarsu ?stanbul Merhaba Gösteri Toplulu?unu kurar.

Topluluk ?zmir Merhaba’dan farkl? olarak seyircisini seçerek i?e koyulur. ?zmir’den farkl? olarak seyircisi “Sanayi Proleterya” s? olacakt?r art?k.

Topluluk ?stanbul ‘da çe?itli Sendika, Sokak, Dernek, Dergi gecelerine kat?l?r. Taksim Meydan?’nda Bilgesu Erenus’un yazd??? KIRK B?R BUÇUK “ adl? sokak oyunu Yazarlar Sendikas?’n?n kitap etkinli?i çerçevesinde oynan?r. Bursa ?negöl ve TÖB-DER Organizasyonuyla Karadeniz turnesine gidilir. (Turnenin sonuna do?ru Samsun’da gözalt? nedeniyle turne kesilir)Topluluk, on be? Günlük bir siyasi gazeteyle, senaryosunu S. Günay Akarsu’nun yazd??? ”1978 1 May?s’?na Haz?rl?k” ve “ 15 -16 Haziran direni?i “ adl? FOTO ROMAN çal??mas? yapar.

?stanbul’da Sefaköy’den, Göztepe, Beykoz’a, Gebze Arçelik’ten M?M fabrikas? direni?ine kadar pek çok yerde gösteri yapt?, oyunlar oynad?.

Ya?am? boyunca K. Marx’?n dedi?i gibi (…ele?tirilerimiz ne kendi sonuçlar?ndan, ne de var olan güçlerle dü?ece?i çeli?kiden korkar.” a inand?.

Hep yeniye, güzele daha güzeleydi çabas?…

Y?lmadan, yorulmadan çal??t?… ÖZGÜRLE?EREK VE ÖZGÜRLE?T?REREK, umudunu hep canl? ve güçlü tutarak ya?ad?.

Çevresine, ö?rencilerine DOSTTU, SIRDA?TI, YOLDA?TI…

---------------------

Not: S. Günay Akarsu’nun çe?itli dergi ve gazetelerde ç?kan yaz?lar?ndan yap?lan seçme yaz?lar ?stanbul Merhaba Gösteri Toplulu?u’nun haz?rlam?? oldu?u “ Toplumsal Tiyatroya Adanm?? Bir Ömür: S. Günay Akarsu “ adl? kitap Mitos Boyut taraf?ndan bas?lm??t?r.