Rejim yanlısı medyaya, bu protestoların fitneci, sabotajcı, vandalist ve anarşistler tarafından yapıldığını söyleyerek şu anda ’bizim düşmanlarımız komünist ve libareller. Amerikalılar mazoşistleri bize karşı kışkırtıyorlar ‘diyor.
Peçelerinden yorulan bazı İranlı kadınlar türüne az rastlanan protestolar sergiliyorlar.
Geçen hafta pazartesi günü Tahran’ın en kalabalık meydanında bir kadın kamuya ait bir telekom kutunun üzerine tırmanıp eşarbını çıkartarak herkesin görmesi için salladı.
İslami bir zorunluluk olan başlarını örtmelerine karşı kamusal alanda karşı çıkmalarının sonucu tutuklanan kadınların olduğu İran’da bu hiç te küçümsenecek bir olay gibi gözükmüyor
Rüzgarda dalgalanan kıvırcık saçlarıyla orada durduğunda hiç kimsenin protestosu ile karşılaşmadı aslında bir çok kişi tarafından da alkışlandı, taksiciler ve yaşlı kadınlar fotoğrafını çektiler meydanda konumlanmış olan polis de ya onu görmedi ya da karışmamaya karar verdi.
Ama yalnız değildi…
Pazartesi günü birkaç başka kadın toplamda 6 kişi, 27 aralıkta aynı tarz bir kamu kutusunun üzerine çıkan ve akabinde tutuklanıp ardından serbest bırakılan fakat hala kamusal alanda görülmeyen kadına ithafen kamusal alanda başlarındaki eşarpları çıkartarak bir çubuğun ucuna takarak aynı sembolik hareketi sosyal medya hesaplarından sergilediler.
Pazartesi günü yapılan protestolarda bir kadının tutuklanmasına şahit olan mağaza sahibi şu şekilde anlattı; Protestolar sayısal olarak hala zayıf olmakla birlikte İslami kuralları kişisel davranışları yönetmesinin yarattığı hoşnutsuzluğun kaynama noktasına geldiğini gösteren cesur ve küçümsenmeyecek bir davranıştır. Ve 28 yaşındaki kadın ben de eşarbımı çıkartıyorum çünkü hükümetin bedenimle ilgili bana ne yapacağımı söylemesinden çok sıkıldım dedi.
‘Bazıları bunun sadece bir başlangıç olduğunu söylüyorlar bana göre bu protestolar devam edecek’ diyen Avukat ve insan hakları aktivisti Nastin Sotoudeh, ''şu açık ki bazı kadınlar ne giyeceklerine kendileri karar vermek istiyorlar'' dedi.
Olayların nasıl gelişeceği zamanla görülecek fakat bu protestoların topladığı ilgi bazı çevreleri provoke ederek tepkiye neden oldu, Ruhani'ye muhalif kanada ait Resalat gazetesinin başındaki editör Kazem Anbarlooie bu protestoların fitneci,sabotajcı,vandalist ve anarşistler tarafından yapıldığını söyleyerek şu anda ’bizim düşmanlarımız komünist ve libareller. Amerikalılar mazoşistleri bize karşı kışkırtıyorlar ‘dedi
Aralık ayında ilk protesto Çarşamba günü olmuştu ve kampanya ‘’Beyaz Çarşamba’’ olarak adlandırıldı kampanyayı başlatan Masih alijenad Amerika’da sürgünde yaşayan İranlı bir gazeteci ve aktivist, Alijenad İnsanlara uydu aracılığıyla pers dilinde yayın yapan televizyon ve sosyal medya aracılığıyla ve ayrıca my stealthy freedom(benim gizli özgürlüğüm) olarak adlandırdığı web sitesi aracılığıyla ulaşıyor, web sitesine kadınlar eşarpları olmaksızın çektikleri fotoğrafları yolluyor ve zorunlu başörtüsüne son verilmesini talep ediyorlar.
Pazartesi günkü eylemlerde de Alijenad’ın kampanyasına ithafen bazı kadınlar da beyaz başörtüsü salladılar.
Muhafazakâr kanat İran’daki protestoların geçen sene sonunda 80 şehirde patlak veren 4000 kişinin tutuklandığı ve 25 kişinin öldüğü protestolar gibi merkezi istihbarat ajansını da içine alarak dış istihbarat ajansları tarafından beslendiğini iddia ediyorlar fakat iddialarını kanıtlayacak bir arka plan bulamıyorlar.
İslam’a ait olan ve hicap olarak adlandırılan başörtüsü İran ideolojisine göre İran İslam cumhuriyetinin ana direğidir ve 1979 İslam devrimiyle birlikte zorla kabul ettirilerek ülkedeki her kadın için zorunlu hale getirilmiştir bununla birlikte ülkeyi ziyaret gelen turistler ve üst düzey yabancılar için de geçerlidir.
İslami miras ve boşanma kanunları kadınlar için sorun oluştururken başörtüsü; insanların ne giymesine, ne tarz müzik dinlemesine ne tarz TV programları izleyip hangi filmlere gitmelerine karar veren bir grup İran ruhani lideri tarafından zorla kabul ettirilmiş olan kamusal anlamda çok önemli bir semboldür. Erkeklerde kıyafet kanunlarına maruz kalırlar ve onlar da kamusal alanda şort giyemezler.
Son 10 yılda internet kullanımının artması, uydu televizyonları ve ucuz seyahat biletleri bir çok İranlının kendilerini dünyanın geri kalanının bir adım gerisinde hissetmelerine neden olmuş ve bu kurallara olan kızgınlıkları artış göstermişti, bir çoğu göreceli olarak sekülerleşerek İslam’ın bir versiyonu olan Şii’liğe karşı hızla artan hoşnutsuzluklarını ifade etmişlerdir.
Geçtiğimiz yıllarda ahlak polisleri onlara karşı gelen adam ve kadınları tutuklayarak kuralları zorla kabul ettiriyorlardı fakat mevcut hükümet Hasan Rouhani daha ılımlı bir yol izleyerek ahlak polislerinin çoğunu sokaklardan çekti.
Ahlak polislerinin sokaklardan çekilmeleri radikal olarak değişen topluma büyük bir jestken kurallara içerleyen ve reddeden toplumun kontrollerinin kolluk kuvvetleriyle yapılamayacağının da bir anlamda tasvip edilmesiydi.
Tahran’da her yerde arabalarında, alışveriş merkezlerinde ve hatta caddelerde başörtüleri omuzlarını çevreleyecek şekilde sanki başlarından henüz sıyrılarak omuzlarına düşmüş şekilde başörtüsüz kadınlar görebilirsiniz. Fakat kamu protestoları daha farklı değerlendiriliyor orada otorite ve devlete karşı bir ret etme söz konusu ve ayrıca bu reddi kopyalayarak uygulamaya hazır bir de genç kadınlar topluluğu var.
Telefon röportajı veren 28 yaşındaki genç bir kadının ‘sosyal medyada bir kadının protestolarını görünce çalışmakta olduğunu fakat bu durumu hemen işyerinde çalışanlara ve arkadaşlarına haber verdiğini söylemesi de bunu kanıtlamakta. kadın şayet çok kişi bu protestolara katılırsa etkinin artacağını düşünerek kendisinin de katıldığını ve Tahran’ın en işlek yeri olan Ferdowski caddesinde bir ağaç dalına tutunarak trafik ışıklarının yanındaki kamu kullanımına açık bir kutunun üzerine tırmandığını söylüyor, bir çok insanın Aferin diyerek tepki verdiklerini ve onun protestosundan rahatsız olduklarından değil fakat almak istediklerini alıp sosyal medyaya koyacak kadar fotoğraf çektikleri için 5-6 dakika sonra onu oradan inmeye teşvik ettiklerini söylüyor.
New York Times, çeviri: PoliTez
