Libya ve İdlib eksenli gelişmeleri değerlendiren Gazeteci Mehmet Ali Çelebi, Rusya’nın ilişkilerinin devamlılığı için Libya'ya müdahalelerine göz yumduğu Türkiye’ye İdlib’de faturanın keseceğini, ABD’nin ise Rusya’ya karşı hamlelerini Türkiye üzerinden yaptığını belirtti.
Türkiye’nin Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu’na (LUO) karşı Fayize El Serrac başkanlığındaki Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) sunduğu destek, ülkede 2011 yılından beri devam eden iç savaşı daha da içinden çıkılmaz bir hale soktu. Libya’nın petrol zenginliğiyle Afrika, Avrupa ve Akdeniz eksenindeki stratejik konumu hem bölgesel hem de küresel güçlerin iştahını kabartıyor. Bu güçlerin savaşan taraflar üzerinden nüfuz sağlama arayışları barışı imkansız kılarken, ülke halklarının payına ise kan ve gözyaşı düşüyor.
Hafter’in Trablus’taki son kalesi olan Tarhuna’yı kaybetmesi UMH hanesine başarı olarak yazılırken, önümüzdeki süreci nasıl etkileyeceği henüz belirsiz. UMH, Sirte şehrini düşürmek için başlattığı operasyonda hedeflediği sonuca ulaşamadı. Rusya’nın kenti savaş uçaklarıyla savunması ise sürece daha fazla dahil olabileceğine işaret ediyor.
Hafter ve Tobruk Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih’in Mısır Devlet Başkanı Abdulfettah Sisi ile yaptıkları görüşme sonrası ilan edilen “Kahire Deklarasyonu”nun yankıları da sürüyor. Deklarasyonun ateşkes çağrısı, 5+5 askeri çözümünün BM gözetiminde devam etmesi ve Türkiye’nin paralı askerlerinin ülkeden çıkarılmasını hedeflemesi, Türkiye’nin Libya’daki varlığını sorgulattı. Bu durum ABD’nin de deklarasyonu desteklemesi ile Türkiye’ni zora düştüğü yorumlamalarına neden oldu.
Gazeteci Mehmet Ali Çelebi, farklı güçlerin hamleleri, çatışmalar ve belirsizliğin devam ettiği Libya’da yaşananları değerlendirdi.
LİBYA’NIN STRATEJİK KONUMU
Tüm devletlerin Libya’yı, Kuzey Afrika’nın güneyine açılan bir kapı olarak gördüklerini belirten Çelebi, koronavirüs salgınının tarım ve suyun çok önemli olduğunu gösterdiğini dile getirdi. “Küresel iklim dengesizliği” olarak tanımlanan koşullar içerisinde tarım ve su bölgeleri ile Akdeniz’deki enerji kaynaklarını kontrol edecek bir pozisyonda olan Libya’nın, aynı zamanda göç yolları üzerinde olan bir ülke konumunda olduğunu söyleyen Çelebi, “Hem Avrupa ülkeleri hem küresel güçler bu nedenlerden dolayı Libya’yı kontrol etmeye çalışıyor. Oradaki farklı devletlerin güçlerini en aza indirmeye çalışıyor. Rusya’da yüzyıllardır Akdeniz’e ulaşma, üs oluşturma ve sıcak denizlere inmeyi hedefliyor. Suriye’de Tartus ve Himeymim üssüne yerleşti. Şimdi Libya’ya da böyle yerleşmeye çalışıyor. Libya sürecini özetle bu şekilde okuyabiliriz” diye belirtti.
ABD’NİN ARAYIŞI
Çelebi, koronavirüs salgını nedeniyle önemli oranda içe kapanan küresel ve bölgesel güçlerin salgının belli ölçüde kontrol altına alınmasıyla yeniden dışa yöneldiklerini de ifade etti. Çelebi, “Rusya orada hızını arttırınca, ivme kazanınca ABD, Türkiye tarafına dirsek kırdı. Türkiye’ye gaz vermeye çalıştı. Kasım 2020 ABD başkanlık seçimleri de yaklaşıyor. ABD, hegemonya rekabetinde Rusya’ya karşı ciddi anlamda alan kaybetmişti. Bu çerçevede bazı kayıplarını Türkiye üzerinden telafi etmeye çalışıyor” dedi.
NE MÜZAKERE NE ASKERİ ZAFER YOK
Taraflar arasında sorunu müzakereyle ya da askeri yollardan çözme olasılıklarını da yorumlayan Çelebi, ufukta ne müzakerenin ne de taraflar için askeri bir zaferin söz konusu olmadığını kaydetti. Çelebi, bu konuda şunları ekledi: “Şu anda bir ateş seli söz konusu. Bu ateş selinde çok sağlam anlaşmalar yapmayan güçler, bir anda hallaç pamuğu gibi atılır. Dolayısıyla böyle bir uzlaşma olacağını düşünmüyorum.”
SEZAR YASASI
ABD tarafından yürürlüğe konulan Sezar Yasası’nın ise hem Suriye’ye hem de Suriye’ye destek veren güçleri öngördüğünü belirten gazeteci Çelebi, “Bu Rusya’yı da İran’ da ilgilendiriyor. Şimdiden Suriye Lirası ciddi değer kaybetti. Bu Rusya’yı da etkileyecek. Dolayısıyla bu güçler hem İdlib’de hem de Libya’da bir netice almak isteyeceklerdir. Bundan sonraki süreçte ciddi anlamda bir tırmanış görülüyor” diye konuştu.
SAVAŞ, GERİLİM VE YAYILMACILIK
Çelebi, telefon üzerinden gerçekleşen Erdoğan-Trump görüşmesine dair şu değerlendirmelerde bulundu: “Erdoğan’ın görüşmede harita üzerinde petrol sahalarını göstermesi, Sirte ve Cufra operasyonlarını o bölgede devam ettiğine işaret etmesi, Hafter’in devre dışı kalacağını söylemesi, Enerji Bakanı’nın yakın zamanda Libya’da petrol sondajlarına başlayacağını söylemesi, Türkiye’deki ekonomik sıkışmışlık, işsizlik, yoksulluk derinleşirken farklı bölgelerde savaş ve gerilim ile ekonomik pencereler açma gayreti Türkiye’nin oradaki ısrarını sürdüreceğine işaret ediyor. Aynı zamanda içerdeki muhalefeti de dış düşman, dış politika üzerinden dizayn etme hedefi var.”
ABD’NİN TÜRKİYE PLANI
ABD’nin Türkiye’yi Rusya’yı sıkıştırmak için bir unsur olarak kullanmak istediğini ifade eden Mehmet Ali Çelebi, George Floyd’un öldürülmesi sonrası başlayan eylemlerin Amerika’nın birçok bölgesine sıçrayıp, halen devam etmesine işaret ederek Trump şu an bu meseleyle uğraştığına işaret etti. ABD’nin bu süreçte Ortadoğu’daki hamlelerini büyük ölçüde bölgesel güçler üzerinden yapacağını söyleyen Çelebi, “Libya’da da bunu Türkiye üzerinden yürütmeye çalışacak. Trump’ın bir hedefi de Ankara’yı S-400’den vazgeçirmek. Bu nedenle de olabildiğince Türkiye’yi Rusya’dan uzaklaştırmaya çalışacaktır. Türkiye’ye gaz verecek, sırtını sıvazlayacak, Rusya’ya yönelik agresif açıklamalar yaptıracak” dedi.
LİBYA’NIN HESABI İDLİB’DE KESİLECEK
Rusya’nın ise Türkiye’nin Libya’daki müdahalesinin faturasını İdlib’de keseceğini söyleyen Çelebi, “Sahada yeni denklemler kurulabilir. Rusya, HTŞ’yi ‘terör örgütü’ ilan etti. Bu Türkiye’ye bir mesajdı. Daha sonra Rus hava saldırılarına tanık olduk. Dolayısıyla Rusya’nın hava saldırılarını devam ettireceği görülüyor. Diğer gruplar arasında da bölünmeler yaşanabilir. HTŞ ile bazı gruplar saf değiştirebilirler, içindeki bazı gruplar kopabilir, bazı gruplar Şam, İran, Rusya tarafına geçebilir. Oradaki selefi grupların zaman zaman Türkiye’ye saldırıları oluyor. Bu tarz saldırılar devam edebilir. Oradaki grupların kendi aralarındaki çatışmalar da derinleşebilir. Oradaki gruplar eğer Türkiye’nin İdlib’i satıp, Libya’ya yöneldiğini düşünürse, Türkiye’ye yönelebilirler. Şimdiki planda M4 karayolunun güneyinin temizlenmesiyle Hatay sınırına hapsedilecekler gibi görünüyor. Oraya süpürülürlerse namluları Türkiye’ye de çevirebilirler ve Ortadoğu’da yeni dengelerin oluşmasına neden olabilir” yorumlarında bulundu.
İŞLER İYİ GİTMİYOR
Gazeteci Mehmet Ali Çelebi, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Savunma Bakanı Sergey Şoygu’nun 14 Haziran’da yapmayı planladıkları Türkiye ziyaretlerini iptal etmeleri üzerinde de durdu. Bu konuda “Hem İdlib’de hem Libya’da bazı şeylerin iyi gitmediği görülüyor” diyen Çelebi, “Görüşmenin planlandığı günün sabahı Rus savaş uçakları İdlib’in bazı bölgelerini bombaladı. Suriye rejim güçleri de bazı bölgelere topçu atışlarıyla vurdu. Sürpriz bir şekilde planlanan görüşme yine sürpriz bir şekilde iptal edildi” dedi.
LİBYA’YA GÖZ YUMDU
Putin’in ilişkilerin devamlılığını sağlayabilmek için Türkiye’nin Libya’daki hamlelerine göz yumduğu görüşündeki Çelebi, “Putin ne olursa olsun Türkiye’yi İdlib’den çıkarmak istiyor. Türkiye’nin Libya’daki hamlelerine ses çıkarmadı. Yakın zamanda Türkiye’yi İdlib’den çıkarmak için yoğun bir hareketlilik görebiliriz. Ama bu Türkiye’nin Rusya ile ilişkilerinin kopacağı anlamına gelmez. Çünkü bu kez Libya’da bir kanal açıldı. İlişkileri bu kez Libya üzerinden ilerletecekler. Yani bir dosya kapanırken yeni bir dosya açılmış olacak. Bu yüzden Putin, Türkiye’nin Libya’ya bu şekilde nüfuz etmesine göz yumuyor” diye belirtti.
MA
