Diyarbakır Barosu İnsan Hakları Merkezi Cezaevi İzleme Komisyonu, 20 Aralık 2016-31 Aralık 2017 tarihleri arasında 20 Ceza İnfaz Kurumunda 92 mahpusla görüşerek, 2017 Yılı Cezaevi Hak İhlalleri Raporunu hazırladı. Cezaevlerinde tutuklu ve hükümlülerin yaşadıkları hak ihalelerine ilişkin bilgilerin yer aldığı raporu Diyarbakır Barosu Cezaevi İzleme Komisyonu Koordinatörü Neşet Girasun açıkladı.  

CEZAEVLERİNDE YAŞANAN SORUNLAR

Raporda birçok cezaevinde yaşanan sorunlara ilişkin mahpusların anlatımları yer alıyor. Yaşanan sorunların başında işkence, kötü muamele ve savunma haklarının kısıtlanması geliyor. Rapora göre, Tarsus T Tipi Ceza İnfaz Kurumu yönetimi tüm tutuklulara tek tip saç tıraşı dayatıyor. Oltu T Tipi Ceza İnfaz Kurumunda verilen su aşırı kireçli ve tuzlu olmasından dolayı mahpusların saçları dökülmeye başladı. Katın tutuklu ve hükümlüler saçlarını kesmek zorunda kalıyor.

Raporda görüşme yapılan neredeyse tüm mahpusların, benzer sorunlar yaşadığı ifade ediliyor. Cezaevlerinde mektuplar gönderilmediği gibi mahpuslara da verilmediğini belirtildiği raporda, cezaevi idarelerinin mektupları “Örgüt Propagandası” içerdiğini iddia ederek, mahpuslara disiplin cezaları verdiği bilgisi yer alıyor.

ÇIPLAK ARAMAYA DİRENENLERİN ELBİSELERİ YIRTILIYOR

Mahpusların yaşadıkları sorunlardan biride çıplak arama uygulaması. Raporda, birçok cezaevinde, cezaevine ilk giriş sırasında çıplak aramalar yapıldığı ifade ediliyor. Çıplak arama başta olmak üzere mahpusların yaşadıkları sorunların yer aldığı raporda öne çıkan ihlaller şunlar:

*Antep L Tipi Yüksek Güvenlikli Ceza İnfaz Kurumunda mahpuslara, cezaevine ilk girişte ceza infaz koruma memurları tarafından çıplak arama uygulaması dayatıldı. Bunu kabul etmemeleri üzerine, zorla üzerlerindeki kıyafetler yırtılıp parçalanarak çıplak arama işlemi uygulanıyor. Bu uygulamaya tepki vermeleri üzerine ağızları kapatılarak, tekmelenip yerde sürükleniyorlar. Ardından yırttıkları elbiseleri bile kendilerine verilmeyerek çıplak bir şekilde odalara götürülüyorlar. İşkenceye karşılı çıkanların hücre cezalarına çarptırılıyor.

KÜRTÇE “SUSMA HAKKI” SAYILIYOR

*Antep L Tipi Cezaevinde, mahpuslara verilen disiplin cezalarına itiraz eden mahpuslara, Kürtçe savunma yapmak istemesi üzerine İnfaz Hakimliğince “susma hakkını kullandı” şeklinde tutanağa geçiriliyor. Bir başka mahpusun ise mahkemenin kendisine, “Türkçe konuşursan bırakırız” dediğini aktarıyor.

ÇOCUK TUTUKLULAR ŞİDDET MARUZ KALIYOR

*Çocuk yaştaki mahpuslar, cezaevlerinde hak ihlallerine maruz kalıyor. Birçok cezaevinde çocuk mahpusların şiddetin birçok türüne maruz kalıyor.

*Mahpusların sağlık hakkına erişimi engelleniyor. Kelepçeli muayene, revirde yeterli sayıda hekim bulundurulmaması, hastane sevklerinin ve revir muayenelerinin gecikmeli yapılması  tüm cezaevlerine yaşanıyor.

CEZAEVLERİNDE ŞİDDET VE CİNSEL SALDIRI

*Elazığ Cezaevinde süngerli oda, darp-işkence ve kötü muamelenin yanı sıra cinsel saldırı iddialarının da yoğun olarak meydana geldiği bir cezaevi olarak gündemden düşmemiştir.

*Küçük yaştaki çocuklar, mahpus olan anneleri ile birlikte cezaevlerinde yaşamak zorunda kalıyor. Çocuklar, cezaevi şartlarından psikolojik ve fiziksel açıdan olumsuz etkileniyor.

*Nakillerde mahpuslara kelepçeler tersten takılıyor. Cezaevi personellerinin sözlü ve fiziki tacizlerine maruz kalıyorlar.  Banyo ve tuvaletleri görecek şekilde kameralar yerleştiriliyor.  

*Siirt E Tipi CİK ve Tarsus Kadın CİK’de avukat görüş odalarında kamera sisteminin tüm odayı gözetleyecek bir şekilde kurulu olduğu komisyon üyelerimiz tarafından tespit edilmiştir.

AVUKAT GÖRÜŞÜ DİNLENİYOR, AVUKAT NOTLARI KAYIT ALTINA ALINIYOR

 *Malatya E Tipi CİK’de komisyon üyelerimiz tarafından ceza infaz kurumuna giriş yapıldıktan sonra, infaz koruma memurları tarafından avukatlara “Avukat Bilgilendirme Tebliğ Formu” imzalatılmış, bu form imzalanmadığı takdirde görüşmenin gerçekleştirilmeyeceği söylenmiştir. Görüşmenin gerçekleştirildiği avukat görüş odasında kamera olduğu, görüşme kabinin kapısının da görüşme boyunca açık bırakıldığı, kapıda bir infaz koruma memurunun görüşme içeriklerini duyabilecek şekilde beklediği tespit edilmiştir. Görüşme sırasında, görüşülen mahpusların aktardığı hak ihlallerine ilişkin tutulan avukat notları, görüşme sonlandığında, infaz koruma memuru tarafından, kameraya doğru tutulmuştur.

 *OHAL’in ülke genelinde ilanından sonra, cezaevlerinde yıllardır yaşanan hak ihlalleri ve sorunlar gözle görülür ve hissedilir bir şekilde artmıştır.

HAK İHALLERİNE SON VERİLMELİ, CEZAEVLERİ SİVİL TOPLUMUN DENETİMİNE AÇILMALI

Diyarbakır Barosu Cezaevi İzleme Komisyonu Koordinatörü Neşet Girasun, cezaevlerinde yaşanan hak ihalelerinde artış yaşandığına dikkat çekti. Mahpusların yaşadığı sorunların bir an önce çözüme kavuşturulması gerektiğini belirten Girasun, şu önerilerde bulundu:

Mahpusların tedavilerinin düzenli bir şekilde uygun koşullarda yapılması sağlanmalı. Hekime ve sağlık birimlerine ulaşmada hızlı ve etkin bir şekilde hareket edecek kurumsal mekanizmalar oluşturulmalı. Sağlık koşulları sebebiyle tahliye olması gereken mahpusların, mevzuat ya da Adli Tıp uygulamaları gibi engellere takılmadan tahliyeleri sağlanmalıdır. Cezaevi çalışanları ve idaresinin olumsuz ve hatta suç teşkil eden tavır ve tutumlarının önüne geçmek için etkili bir denetim mekanizması oluşturulmalı, sorumlular hakkında idari ve adli soruşturma yürütülerek cezasızlığın önüne geçilmelidir. Savunma hakkını ihlal eden her türlü keyfi uygulamadan vazgeçilmelidir. Anadilde savunma hakkının etkin şekilde kullandırılması sağlanmalıdır.

ÇOCUK CEZAEVLERİ KAPATILMALI

Çocuk cezaevleri kapatılmalı. Çocuk cezaevlerine ilişkin politikaların ve mevzuatın gözden geçirilerek çocuklara tam koruma sağlayan sağlıklı bir yaşam alanı oluşturulmalıdır. Mahpus olan anneleri ile birlikte cezaevinde kalmak zorunda olan çocukların ihtiyaçları ve psikolojik durumları gözetilerek gerekli önlemlerin alınması ve uygun ortamların yaratılması gerekmektedir. Cezaevlerindeki denetimin ve şeffaflığın önemli bir unsuru olan baroların ve sivil toplum örgütlerinin cezaevlerini etkin bir şekilde ziyaretlerinin sağlanması için gerekli yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.”

kaynak: Artı-Gerçek